Wydanie decyzji zezwalającej na wyłączenie gruntu z produkcji rolnej oznacza, iż grunt może być użytkowany na cele nierolne. Niemniej jednak, odrolnienie gruntu aktualizuje obowiązek zapłaty należności oraz opłat rocznych. Ich wysokość, termin zapłaty oraz warunki zwrotu lub umorzenia zostały określone w przepisach ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (dalej jako uogrl).
Należność jest jednorazową opłatą, która musi zostać uiszczona z tytułu trwałego wyłączenia gruntu z produkcji rolniczej. Obowiązek jej uiszczenia powstaje więc tylko w razie stałego, nieprzejściowego wyłączenia gruntu z produkcji rolnej. Z kolei opłaty roczne są to opłaty uiszczane co roku z tytułu wyłączenia grunty z produkcji rolnej.
W przypadku trwałego wyłączenia gruntu z produkcji rolnej obowiązek ich uiszczania trwa 10 lat, natomiast w przypadku przejściowego wyłączenia gruntu z produkcji rolnej trwa on przez okres wyłączenia, jednak nie dłużej niż przez 20 lat.
Kto ma obowiązek zapłaty należności i opłaty rocznej za wyłączenie gruntów z produkcji rolnej?
Wyłączenie z produkcji rolnej oznacza rzeczywiste rozpoczęcie użytkowania gruntu na cele nierolne. Dlatego też, obowiązek uiszczenia należności i opłat rocznych aktualizuje się z chwilą wykonania decyzji zezwalającej na wyłączenie gruntu z produkcji rolnej, a więc z chwilą podjęcia na gruncie działalności o charakterze nierolniczym. Dla powstania tego obowiązku istotne jest zatem wykorzystanie nieruchomości na cele nierolne. Wobec tego obowiązek zapłaty należności i opłat rocznych spoczywa na podmiocie wyłączającym grunt z produkcji rolnej.
Co do zasady, osoba, która uzyskała zezwolenie na wyłączenie gruntu z produkcji rolnej, będzie musiała więc uiścić należność i opłaty roczne. Obowiązek zapłaty należności i opłat rocznych albo sam obowiązek zapłaty opłat rocznych może zostać przerzucony jednak na inny podmiot, tj. nabywcę gruntu rolnego. Istotny jest w tym zakresie moment zbycia gruntu, a więc przeniesienia własności gruntu. W przypadku zbycia gruntu, co do którego została wydana decyzja zezwalająca na wyłączenie, ale użytkowanie na cele nierolne faktycznie jeszcze nie nastąpiło, obowiązek zapłaty zarówno należności, jak i opłat rocznych przechodzi na nabywcę gruntu. Z kolei, w sytuacji przeniesienia własności gruntu wyłączonego z produkcji rolnej (a więc takiego, które jest już wykorzystywane na cele nierolne) obowiązek uiszczania opłat rocznych ciąży na nabywcy. Należy jednak pamiętać, iż nabywca nieruchomości jako następca prawny musi zostać powiadomiony przez zbywcę o przejściu na jego rzecz obowiązku zapłaty należności i opłat rocznych albo obowiązku uiszczania opłat rocznych.
Odrolnienie gruntu aktualizuje obowiązek zapłaty należności oraz opłat rocznych, który spoczywa na podmiocie wyłączającym grunt z produkcji rolnej. Obowiązek ten może jednak zostać przerzucony na inny podmiot, tj. nabywcę gruntu rolnego.
Jaka jest wysokość należności i opłat rocznych?
Należność z tytułu wyłączenia gruntu z produkcji rolnej jest określona kwotowo, a jej wysokość jest uzależniona od: powierzchni gruntu wyłączonego z produkcji rolnej, rodzaju użytków gruntowych, pochodzenia gleb oraz klas bonitacyjnych.
Z tytułu wyłączenia z produkcji rolnej 1 ha gruntów rolnych:
a) stanowiących grunty orne, sady, łąki trwałe, pastwiska trwałe,
b) pod wchodzącymi w skład gospodarstw rolnych budynkami mieszkalnymi oraz innymi budynkami i urządzeniami służącymi wyłącznie produkcji rolniczej oraz przetwórstwu rolno-spożywczemu,
c) pod zadrzewieniami i zakrzaczeniami śródpolnymi, w tym również pod pasami przeciwwietrznymi i urządzeniami przeciwwietrznymi
należność jest ustalana na podstawie stawek określonych poniżej:
Podobnie, jak za grunty pod budynkami i urządzeniami wchodzącymi w skład gospodarstw rolnych oraz grunty pod zadrzewieniami i zakrzaczeniami śródpolnymi, ustalana jest wysokość należności za wyłączenie z produkcji rolnej gruntów rolnych:
a) stanowiących parki wiejskie,
b) pod budynkami i urządzeniami służącymi bezpośrednio do produkcji rolniczej uznanej za dział specjalny, stosownie do przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych i podatku dochodowym od osób prawnych;
c) pod drogami dojazdowymi do gruntów rolnych.
Stawka w wysokości 233 160 zł za 1 ha stanowi podstawę naliczenia należności z tytułu odrolnienia gruntów rolnych:
a) pod stawami rybnymi;
b) stanowiących rodzinne ogrody działkowe i ogrody botaniczne;
c) pod urządzeniami: melioracji wodnych, przeciwpowodziowych i przeciwpożarowych, zaopatrzenia rolnictwa w wodę, kanalizacji oraz utylizacji ścieków i odpadów dla potrzeb rolnictwa i mieszkańców wsi;
d) zrekultywowanych dla potrzeb rolnictwa;
e) stanowiących torfowiska i oczka wodne.
Należności, o których mowa powyżej, pomniejsza się o wartość gruntu ustaloną według cen rynkowych stosowanych w danej miejscowości w obrocie gruntami, w dniu faktycznego wyłączenia tego gruntu z produkcji rolnej (art. 12 ust. 6 uogrl).
Natomiast wysokość opłat rocznych stanowi 10% należności wskazanych powyżej. Do jej obliczenia nie stosuje się wspomnianego powyżej pomniejszenia. Podobnie jednak, jak należność, na wielkość opłat rocznych wpływa więc: powierzchnia odrolnionego gruntu, rodzaj użytków gruntowych, klasa bonitacyjna gruntu oraz pochodzenie gleby.
Na wielkość opłat rocznych wpływają: powierzchnia odrolnionego gruntu, rodzaj użytków gruntowych, klasa bonitacyjna gruntu oraz pochodzenie gleby.
Jaki jest termin zapłaty należności i opłat rocznych?
Należność jest uiszczana w terminie 60 dni liczonych od dnia, w którym decyzja zezwalająca na wyłączenie gruntu z produkcji rolnej stała się ostateczna.
Opłaty roczne uiszcza się raz w roku w terminie do 30 czerwca tego roku przez 10 lat albo okres wyłączenia gruntu z produkcji rolnej.
W jakich przypadkach obowiązek zapłaty należności i opłat rocznych nie zaktualizuje się?
Obowiązek uiszczenia należności i opłat rocznych nie powstanie w dwóch przypadkach. Po pierwsze, podmiot wyłączający grunt z produkcji rolnej jest zwolniony z obowiązku zapłaty, jeżeli grunt został przeznaczony na cele budownictwa mieszkaniowego, przy czym zwolnienie to odnosi się tylko do gruntów o powierzchni nieprzekraczającej:
- 0,05 ha w przypadku budynku jednorodzinnego
- 0,02 ha na każdy lokal mieszkalny w przypadku budynku wielorodzinnego.
Po drugie, obowiązek zapłaty należności i opłat rocznych nie powstanie, jeżeli:
- wyłączenie gruntów z produkcji dotyczy części gruntu rolnego pod zabudową zagrodową, którego powierzchnia nie przekracza 30% całkowitej powierzchni gruntu rolnego pod zabudową zagrodową w danym gospodarstwie rolnym, nie więcej niż 0,05 ha;
- właściciel gruntów wyłączanych z produkcji zobowiąże się do dalszego prowadzenia gospodarstwa rolnego, w skład którego wchodzi zabudowa zagrodowa, składając wniosek o wyłączenie tych gruntów z produkcji.
Kiedy należność i opłaty roczne mogą zostać umorzone?
Należność i opłaty roczne z tytułu wyłączenia gruntu z produkcji rolnej mogą zostać umorzone dla gruntu o powierzchni poniżej 1 ha, jeżeli grunt wykorzystywany jest na cele publiczne.
Należność i opłaty roczne z tytułu wyłączenia gruntu z produkcji rolnej mogą zostać umorzone w całości lub części. Może to mieć miejsce w odniesieniu do gruntu podlegającego wyłączeniu z produkcji rolnej o powierzchni nieprzekraczającej 1 ha, przy czym inne grunty nie nadają się do realizacji celów z zakresu inwestycji:
a) o charakterze użyteczności publicznej z zakresu oświaty i wychowania, kultury, kultu religijnego oraz ochrony zdrowia i opieki społecznej albo
b) służącej zaspokojeniu potrzeb lokalnej społeczności albo
c) dotyczącej powiększenia lub założenia cmentarza albo
d) zmierzającej do realizacji celów, o których mowa w art. 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami.
W takim przypadku umorzenie następuje na wniosek organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego na podstawie decyzji marszałka województwa.
Umorzenie następuje na wniosek organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego na podstawie decyzji marszałka województwa.
W jakiej sytuacji można uzyskać zwrot należności?
Właścicielowi nieruchomości przysługuje zwrot należności, jeżeli w okresie 2 lat zrezygnował z prawa do wyłączenia gruntu z produkcji rolnej w całości lub części. W tym pierwszym przypadku właściciel otrzymuje zwrot należności uiszczonej w pełnej wysokości. Natomiast w drugim przypadku należność zostanie mu zwrócona tylko w części odpowiedniej do powierzchni gruntów niewyłączonych z produkcji rolnej. Zwrot należności następuje w terminie 3 miesięcy od dnia zgłoszenia rezygnacji.
Należy zauważyć, iż upływ 2 lat powoduje wygaśnięcie uprawnienia do zwrotu należności.
Odmowa zwrotu należności powinna nastąpić w formie decyzji administracyjnej, od której możliwe jest odwołanie.
Zwrotowi nie podlegają opłaty roczne.
Konkluzja
Odrolnienie gruntów jest związane z istotnymi kosztami, których wysokość można oszacować przed zainicjowaniem procesu wyłączenia gruntu z produkcji rolnej, aby uwzględnić je w łącznych kosztach inwestycji. Brak zapłaty należności lub opłat rocznych, a także ich nieterminowe uiszczanie powoduje obowiązek zapłaty odsetek jak od zaległości podatkowych. Powoduje zatem dla inwestora znaczne obciążenie finansowe.
Niniejszy artykuł wyraża wyłącznie opinie Autorki, ma charakter informacyjny i nie stanowi porady prawnej.
